Хичээл 10 Эс тухайлах (Infinitive)

"to"-гїй ЭС ТУХАЙЛАХ ТЄЛЄВ
(Infinitive without to)

Дараах тохиолдолд "to" -гїй эс тухайлах тєлєв байна:

1. Туслах їйл їг болон to do -ийн дараа:
   I shall go home - Би гэр лїїгээ явна. We do not drink. - Би архи уудаггїй.
2. Їйлдэх хэвд (Active) to make, to let, to did-ийн дараа:
   I let him come. - Би тїїний ирэхийг зєвшєєрсєн.
3. Бодитой мэдрэгдэж байгаа илтгэх їйл їгийн дараа:
   I hear him sing (singing) - Би тїїний дуулахыг сонсдог.
4. Дараах хэлбэрийн хэллэгїїдийн дараа:
   I had rather . . . ; I had better . . . ; I cannot but . . . ; I had as good . . . .

"to"-тэй ЭС ТУХАЙЛАХ ТЄЛЄВ
(Infinitive with to)

Дараах тохиолдолд "to" -тэй эс тухайлах тєлєв нь байна:

1. Єгїїлэгдэхїїний їїргээр :
• а. їйл їгийн ємнє бол: Always to help is not easy. - Дандаа туслах нь амаргїй.
• б. эзэн биегїй хэлбэрийн дараа бол: It is better to stay here. - Энд їлдсэн чинь дээр дээ.
2. Нэмэлт єгїїлэхїїний хэлбэрээр бол :
   He seemed to be angry. - Тэр ууртай юм шиг санагдсан.
3. Шууд тусагдахууны хэлбэрээр бол:
   He promised to come. - Тэр ирнэ гэж амласан.
4. Дараах тохиолдлуудад Нэмэлт хэлбэрээр:
• їйл їгэнд орох бол : We helped him to translate the letter. - Бид тїїнийг захиаг орчуулахад нь тусалсан.
• хавсрал нэрэнд орох бол : Be slow to promise. - Битгий хурдан амла.
• нэр їгэнд орох бол: I have the pleasure to know him - Їїнийг мэдэхэд надад таатай байв.
• дэс тооны ард орох бол: He was the first to swim - Сэлэхдээ тэр мундаг нь байсан
5. Дараах тохиолдлуудад байцын хэлбэрээр байх бол:
• зорилго болон шалтгаан заасан : I harried to fetch a doctor. - Би эмч дуудахаар яарсан.
• їр дагаварын : He was too tired to learn. - Тэр сурахад маш их ядарсан байсан.

Эс тухайлах тєлєвийн тусгай хэрэглээ
(Special use of the Infinitive)

Дараах тохиолдолд эс тухайлах тєлєв нь how to, want to, where to, so (such) . . . as to, in order to -тэй хамт байна.

• Сургах, сурах, ойлгох утга бїхий їйл їгийн дараа how to (хэрхэн яаж) орох бол.
  He learns how to ride a bike - Тэр дугуй хэрхэн унадагийг сурч байна.
• what to (юу), where to (хаана)-г хэрэглэх їед :
  He did not know what to say; I showed him where to buy the books.
• Хураангуйлсан гишїїн єгїїлбэрїїдэд "so" болон "such"-ийн дараа as to-авах їед (гол болон туслах єгїїлбэрийн эзэн нэг байх їед) :
  You were such a fool as to believe him. - Тїїнд чи итгэх нь шал тэнэг хэрэг байсан.
• in order to(-ийн тулд)-г хэрэглэх бол :
  He made him come in order to punish him. - Тэр тїїнийг шийтгэхийн тулд л ирсэн.

Сануулга : Їйлдэгдэх хэвийн утга дараах тохиолдолд їйлдэх хэвийн хэлбэрт байж болдог.

1. Хэрэв учрыг нь їл ойлгох байдалгїй бол хавсрал нэрийн дараа :
   This apple is good to eat. - Алим идэхэд сайн.
2. there is, there are -ийн дараа:
   There is nothing to say. - Хэлэх юм юу ч алга.
3. to let, to blame хэрэглэх їед :
   Rooms to let, you are to blame.

ЭС ТУХАЙЛАХ ЯЛГАЦ ГИШЇЇН
(Accusative with the infinitive)

to -гїй (without to) байх тохиолдолууд нь :

1. Мэдрэхїйтэй холбоотой to see (харах), to hear (сонсох), to feel (барьж їзэх), to watch (харах, ажиглах), to observe (ажиглалт хийх) гэх зэрэг їйл їгийн дараа : I saw him come. - Би тїїний ирэхийг харав.
2. Дараах їйл їгїїдийн дараа :
   а) хийлгэх утгатай : to make, to have(to bid): You make me laugh. - Чи миний инээдийг хїргээд байна.
   
   б) зєвшєєрєх утгатай : to let (зєвшєєрєх, боломж олгох). Жишээ нь :
   Let the boy return! - Хїїхдийг буцаж ирэхийг зєвшєєрнє її!

to - тэй (with to) байх тохиолдлууд нь :

1. Хїсэл илэрхийлсэн утгатай to want, to wish, to like-ийн дараа. Жишээ нь
   I wish his to learn. - Би тїїнийг сурахыг хїсч байна.
2. Дараах утгатай їйл їгсийн дараа :
   а) хийлгэх гэсэн утгатай to cause, to order, to command гэх мэт їйл їгийн дараа.Жишээ нь :
   We caused him to send for a doctor. - Бид тїїнийг эмч рїї явахыг шаардсан
   
   б) зєвшєєрєх утгатай to allow, to permit, to suffer гэх мэт їйл їгийн дараа. Жишээ нь :
   We allowed the girls to come in. - Бид охинд орохыг зєвшєєрсєн.
3. Хэлэх, ярих болон бодох гэсэн утгатай to declare, to deny, to expect, to believe, to think, to suppose, to remember гэсэн зарим їйл їгсийн дараа :
   England expect every man to do his duty. - Хїн бїр єєрийн їїргээ биелїїлэхийг Англи улс хїлээж байна.

Анхаар : Ярианы хэлэнд гишїїн єгїїлбэрт that - ийг хэрэглэхийг эрхэмлэдэг.
Санамж : to say, to tell (хэлэх, сонсгох), to answer, to reply, to hope, to fear гэсэн їгсийн дараа зєвхєн нэг л гишїїн єгїїлбэр that -ийг авдаг. Жиш нь :

He hoped that she would come. - Тїїнийг ирэх л байх гэж тэр найдсан.

ЭС ТУХАЙЛАХ ТЄЛЄВТЭЙ НЭРЛЭХИЙН ТИЙН ЯЛГАЛ
(Nominative with the infinitive)

Эс тухайлах тєлєвтэй тусгагдахуун (Accusative with the infinitive) -нь идэвхгїй хэвд (Passive) орохоороо эс тухайлах тєлєвтэй нэрлэхийн тийн ялгал (Nominative with the infinitive) болдог. Жишээ нь :
He was heard to come in. - Тїїний орж ирэх нь сонсогдов.
I am told to stay away. - Намайг ирэхгїй бай гэж хэлсэн.
My father was told to prepare everything. - Бїх юмаа бэлтгэхийг аавд маань хэлсэн.

Санамж : Эс тухайлах тєлєв (Infinitive)- нь хавсрал нэр (Adjective)-д for -ийн тусламжтайгаар холбогддог. Жишээ нь : The town is too distant for me to be seen - Энэ хотыг їзэхэд миний хувьд хэтэрхий хол.